Անօրգանական նյութերի հիմնական դասերը

1.Հետևյալ նյութերից   չորս  սյունակով  առանձնացրեք  օքսիդները, հիմքերը, թթուներն  ու աղերը,  նշելով  յուրաքանչյուրի  անվանումը.  HNO₃,   Na₂O,   Cu(OH)₂,  Na₃PO₄,   NO₂,  FeO   Al(OH)₃,   Ca(NO₃)₂,  Ba(HCO₃)₂,  HNO₂,  NH₄OH,  KClO₃,  FeBr₃,  HCl,   CO₂,  NaAlO₂, Fe(OH)₂, BaO, KI, H₂S,   CaSiO_3,   NaCl,   H₂SO₄,   MgO,  NaOH,  H₃PO₄,  SO₃,   KHS,  CaOCl₂,  (NH₄)₂SO₄,  Na₂KPO₄

Օքսիդ	Հիմք	Թթու	Աղ
Na2O(նատրիումի օքսիդ) ; NO2(ազոտի (IV) օքսիդ) ; FeO(երկաթի (II) օքսիդ) ; CO2(ածխածնի (IV) օքսիդ) ; BaO(բարիումի օքսիդ) ; MgO(մագնեզիումի օքսիդ) ; SO3(ծծմբի (VI) օքսիդ)	Cu(OH)2(պղնձի (II) հիդրօքսիդ) ; Al(OH)3(ալյումինի հիդրօքսիդ) ; Fe(OH)2(երկաթի (II) հիդրօքսիդ) ; NaOH(նատրիումի հիդրոքսիդ) ; NH4OH(ամոնիումի հիդրօքսիդ)	HNO3(ազոտական թթու) ; HNO2(ազոտային թթու) ; HCl(քլորաջրածնական թթու) ; H2S(ծծմբաջրածնական թթու) ; H2SO4(ծծմբական թթու) ; H3PO4(ֆոսֆորական թթու)	Na3PO4(նատրյումի ֆոսֆատ) ; Ca(NO3)2(կալցիումի նիտրատ) ; Ba(HCO3)2(բարիումի հիդրոկարբոնատ) ; KClO3(կալիումի քլորատ) ; FeBr3(երկաթի (III) բրոմիդ) ; NaAlO2(նատրիումի ալյումինատ) ; Kl(կալիումի յոդիդ) ; CaSiO3(կալցիումի սիլիկատ) ; NaCl(նատրիումի քլորիդ) ; KHS(կալիումի հիդրոսուլֆիդ) ; CaOCl2(կալցիումի քլորիդ-հիպոքլորիտ) ; (NH4)2SO4(ամոնիումի սուլֆատ) ; Na2KPO4(նատրիում-կալիումի ֆոսֆատ)

2. Ո՞ր շարքում  են  գրված  միայն   թթվային  օքսիդների  բանաձևեր.

1)  CO₂, Mn₂O₇,  P₂O₅, NO₂

2)  Al₂O₃,  K₂O,  SO₃, CrO

3)  FeO, P₂O₃, N₂O, BaO

4)  CrO₃, CO, SrO, Cs₂O

3. Ո՞ր պնդումն  է  ճիշտ  ամֆոտեր (երկդիմի)  օքսիդների  համար.

1)  փոխազդում  են  միայն  հիմքերի  հետ

2)  փոխազդում  են  միայն  թթուների  հետ

3)  փոխազդում  են  և’  հիմքերի, և’  թթուների  հետ

4)  չեն փոխազդում  ո’չ  հիմքերի,  ո’չ  թթուների  հետ

4. Հետևյալ նյութերից  համապատասխան  պայմաններում  որո՞նք  կփոխազդեն  ալյումինի 

       օքսիդի   հետ.     ա)  K₂SO₄բ)  H₂Oգ)  KOHդ)  Na₂CO₃

1)   ա, բ                                  2) գ, դ                                              3) ա, գ                                        4) բ,դ

5. Որքա՞ն է  Al₂O₃ –ի  զանգվածը (գ), որում  պարունակվում  են  3,74   ^. 10²²  թվով  ատոմներ.

1)  1,18                                     2)  1,27                                      3)   11,8                                 4)  12,7

6.  Ո՞ր նյութերի  8,428 • 10²³  թվով  մոլեկուլների  զանգվածն  է  56 գ .

 ա)   MgO                        բ)  CaO                        գ)  NaOH                    դ)  CuO

1)  բ,դ                                    2) ա,բ                                            3)  ա,գ,                                 4) գ,դ

7. NaOH,  H₂SO_4,  Al(OH)₃,  Cu(OH)₂, Ca(OH)₂, Fe(OH)₃  միացություններից  մի  քանիսը    հնարավոր  է  ստանալ   համապատասխան  օքսիդի  և  ջրի  միացումով: Որքա՞ն  է  հնարավոր  ռեակցիաների  հավասարումնեի  գործակիցների գումարը.

1)  10                                        2)  25                                     3)  4                                         4)  6

8. Որո՞նք  են  ոչմետաղ —> թթվային օքսիդ —> թթու —> աղ    ծագումնաբանական   կապն  արտահայտող  փոխարկումների  շղթայում  համապատասխան  ռեակցիաների   հավասարումների  ձախ  մասերը` ըստ  իրականացման   հերթականության.

ա)  SO₂  +  H₂O =                                                    դ)  H₂SO₃  +  CaO =

          բ)   S + O₂ =   ե)  SO₂  +  CaO =

գ)   S  +  H₂O =

1)  բ, ե, դ                               2)  բ, ա, դ                                  3)  գ, դ, ե                           4)  ե, ա, գ

9․ Ջրածին ստանալու  համար  մետաղական  ցինկի  հետ  ո՞ր  թթուն  են  փոխազդեցության   մեջ  դնում.   1)   խիտ  H₂SO₄                 2)  նոսր  H₂SO₄               3)  խիտ  HNO₃             4)  նոսր  HNO₃

10․ R մետաղը թթվածնի  հետ առաջացնում  է  օքսիդ, որում  մետաղի  զանգվածային  բաժինը 52,94 % է: Հայտնի է, որ  այդ  մետաղի իոնում  պրոտոնների և  էլեկտրոնների  թվերի  տարբերությունը  3  է:    Որքա՞ն  է  R  տարրի  կարգաթիվը.                                                                                              

1)   20                                       3)  13                                     4)  12

11. Ո՞ր  շարքի  բոլոր  նյութերն  են  փոխազդում  կալիումի  հիդրօքսիդի  ջրային  լուծույթի   

 հետ.              1)  FeO, CrO₃, HClO                                             3)  ZnO, HClO₄, MgO

                                        2) KCl, SO₂, CO₂                                                                                4)  FeCl₃, ZnO, Mn₂O₇

12.  Հետևյալ նյութերից ` HNO<sub>3</sub>,  CaO,  CuSO<sub>4</sub>,  Ca(OH)<sub>2</sub>,  P<sub>2</sub>O<sub>5</sub>  որո՞նք  կփոխազդեն  նատրիումի  հիդրօքսիդի  հետ`   առաջացնելով   չեզոք  աղեր.  Ճիշտ  պատասխանը`   բոլոր  հնարավոր  ռեակցիաների   գործակիցների  գումարն  է.

1)  20                                            2)  21                                        3)  25                                 4)  26

13.  Նշված քանակներով  ո՞ր  զույգ  նյութերի  փոխազդեցությունից  լուծույթում    

       միաժամանակ   առկա  կլինեն  երեք  տարբեր աղեր.

1)   1մոլ  P₂O₅   և  2,5մոլ NaOH                                          3)  1մոլ  H₃PO₄   և   2,2  մոլ  KOH

    2)   1մոլ  K₂SO₃  և  0,5 մոլ HCl                                            4)   0,2 մոլ  NaOH  և  0,3 մոլ  P₂O₅

14.  Արծաթի նիտրատի, ամոնիումի  նիտրատի  և  կարբոնատի  խառնուրդը  շիկացրել  են  և 

       անջատված  գազերը  հաջորդաբար  անցկացրել  նախ  ավելցուկով  վերցրած  կալիումի

       հիդրօքսիդի, ապա  ծծնբական  թթվի  լուծույթներով: Որքա՞ն  է  երկու  լուծույթներով

       անցկացնելուց  հետո  չկլանված  գազերի  մոլային  զանգվածների(գ/մոլ)  գումարը.                                                                            

 1)  66                                         2)  44                                                  3)  76                                          4) 50

15.  7,8 գ  զանգվածով  կալիումը  լուծել  են  48,4 գ  ջրում:  Որքա՞ն  է  նյութի  զանգվածային

 բաժինը (%) ստացված  լուծույթում.

1)  20                                    2)    80                                  3)  25                                      4)  60

16.Համապատասխանեցրեք  քիմիական  տարրի  նշանը,  դրա  բարձրագույն  օքսիդի                 հիդրատի  ընդհանուր  բանաձևը   և  հիդրատում տարրի  օքսիդացման  աստիճանը.

Տարրի  քիմիական             նշան	Օքսիդի  հիդրատի                     ընդհանուր                բանաձև	Տարրի  օքսիդացման        աստիճանը
ա)  Cu        բ)   Li        գ)  Al        դ)  S        ե)  N	1)  ROH 2)  R(OH)2        3)  H2RO4 4) H3RO3 5)  HRO3	Ա) +3   Բ)  +1   Գ)  +4   Դ)  +2   Ե)  +6   Զ)  +5

  Ո՞ր  շարքի  բոլոր  պատասխաններն  են  ճիշտ.                                                                                 

1. ա2Ա, բ1Գ, գ4Ա, դ4Գ, ե4Ե                                     3)  ա3Բ, բ1Դ, գ4Ա, դ3Գ, ե5Դ

        2)   ա2Դ, բ1Բ, գ4Ա, դ3Ե, ե5Զ                                        4)  ա2Դ, բ1Բ, գ4Բ, դ5Զ, ե3Գ

17.Օդում  ֆոսֆորի  այրման,  ստացված  ֆոսֆորի (V) օքսիդի  ջրում  լուծվելը  և  ֆոսֆորական  թթվի  չեզոքացումը  նատրիումի  հիդրօքսիդով  ռեակցիաների   ո՞ր  տեսակին  են  համապատասխանում .                 

1)   միացման, տեղակալման,  փոխանակման

  2)   միացման, միացման, փոխանակման

  3)   փոխանակման, տեղակալման, միացման

  4)   միացման, փոխանակման,  տեղակալման

18.   0,4 մոլ  մետաղական  նատրիումը  փոխազդեցության  մեջ  են  դրել  186,6 մլ  ջրի  հետ:

 Որքա՞ն  է  հիմքի  զանգվածային  բաժինը (%)  ստացված  լուծույթում.

1. 12,2                            2)  8,19                                  3)  7,39                                   4)  8,57

19. Կալցիումը փոխազդել  է  915,5 մլ  ջրի  հետ, և  առաջացել  է  ստացված  նյութի  2 %

զանգվածային  բաժնով  լուծույթ:   Որքա՞ն  է  փոխազդած  կալցիումի զանգվածը(գ).

1)  8                                        2)  4                                   3)  10                                   4)  20

20. Որոշակի ծավալով  ջրում  լուծել  են  224 գ չհանգած  կիր  և  ստացված  սուսպենզիայի    մեջ  բաց  թողել  այնքան ածխածնի (lV) օքսիդ, որ  համակարգում  նստվածք  չմնա: 

   Որքա՞ն է  ծախսված   ածխածնի (lV)  օքսիդի   զանգվածը(գ).

         1)  352                                     2)  88                                 3)  440                                4)  608

21. Մետաղի (III) օքսիդի 30,6 գրամում  պարունակվում  է  նույնքան  թթվածնի  ատոմ,  որքան  ատոմ  պարունակվում  է      նույն  մետաղի  21,3 գ  նիտրատում: Ո՞րն  է  այդ  մետաղի  կարգաթիվը.     

  1)  21                                      2)   27                                  3)  13                                  4)   11

22. Բերված   օքսիդների   զույգերից   որո՞նք   են   փոխազդում   միմյանց   հետ. 1). Na₂O  և  N₂O₅,  

2). BaO  և  CO₂,       3). Na₂O  և  FeO,        4). Na₂O  և  Al₂O₃,       5).  SiO₂  և  P₂O₅,       6).  Na₂O  և  CaO    

  Ճիշտ   պատասխանը`  փոխազդող  զույգերի  համարներն  են.

1)   2,3                                     2)  1,2,4                                 3)  2,5,6                                  4) 1,2,5,6

23. Հնգավալենտ   տարրի   օքսիդի  և  նույն  տարրի  բրոմիդի  մոլային  զանգվածների  

   հարաբերությունը  1 : 3,035  է:  Որքա՞ն  է  պրոտոնների  թիվն  այդ  տարրի  ատոմի   

միջուկում.    1)   14                         2) 7                                 3) 33                                     4) 15

24. Ո՞ր  պնդումներն  են  ճիշտ  ազոտական  թթվի  համար.

ա)   ջրային  լուծույթում  դիսոցված  է

բ)   դրա  աղերը  կոչվում  են  նիտրատներ

գ)   փոխազդում  է  հիմքերի  հետ

դ)  լակմուսը  ներկում  է  կապույտ

ե)  փոխազդում  է  մետաղների  հետ  առանց  ջրածնի  անջատման

զ)  չի  փոխազդում  հիմնային  օքսիդների  հետ

1)  ա, բ, գ, դ                      2)  բ, գ, դ, ե                            3)   ա, բ, գ, ե                             4)  գ, դ, ե, զ

 25.       Որքա՞ն է նստվածքի զանգվածը, որը առաջանում է ածխածնի(IV) օքսիդից  և ծծմբի(IV)   

        օքսիդից   բաղկացած  2,8 լ (ն.պ.)  խառնուրդը  ավելցուկով  վերցրած  կրաջրի  մեջ

        անցկացնելիս, եթե խառնուրդում  ծծմբի 1 ատոմին բաժին է ընկնում թթվածնի 10 ատոմ.

1)  10                                  2)  30                                            3)  13                                         4)  21

26.Համապատասխանեցրե՛ք թթվի   անվանումը,  դրանում   ֆոսֆորի   օքսիդացման                  աստիճանը  և  էլեկտրոնային   բանաձևը.

Թթվի  անվանումը	Ֆոսֆորի  օքսիդացման աստիճանը	Ֆոսֆորի  ատոմի    էլեկտրոնային  բանաձևը
ա)  օրթոֆոսֆորական բ)  ֆոսֆորային գ)  մետաֆոսֆորական դ)  երկֆոսֆորական	1)   0 2)   +1 3)   +3 4)   +5 5)  —1 6)  -3	Ա) 1s22s1 Բ) 1s22s22p63s2 Գ) 1s22s22p1 Դ) 1s22s2    Ե) 1s22s22p6

Ո՞ր  շարքի  բոլոր  պատասխաններն  են  ճիշտ.

1)  ա4Բ, բ3Բ, գ4Ե, դ4Դ                                                 3)  ա1Ա, բ6Ա, գ4Ե, դ2Դ                         

2)  ա4Ե, բ2Ա, գ1Ա, դ5Գ                                                4)  ա4Ե, բ3Բ, գ4Ե, դ4Ե

27.Կալիումի և  պղնձի  նիտրատների  հավասարամոլային  խառնուրդը  շիկացրել  են  մինչև  աղերի  լրիվ  քայքայվելը  և  ստացված  գազային  խառնուրդն  անցկացրել  են  ալկալու  լուծույթով:                Ինչպե՞ս  է  փոխվել  գազային  խառնուրդի  ծավալը.

    1)  փոքրացել  է  5 անգամ                                              3)  փոքրացել  է  3 անգամ

    2)  փոքրացել  է  6 անգամ                                              4)  չի  փոփոխվել

28. Ծծմբական թթվի  37,5 %  զանգվածային  բաժնով  400 գ  լուծույթից  գոլորշացմամբ 100 գ ջուր  է  հեռացվել: Որքա՞ն  է  ծծմբական  թթվի  զանգվածային  բաժինը (%) ստացված  լուծույթում.

1)  50                                     2)    30                                      3)  62                                     4)   75

29. Ի՞նչ   զանգվածով (գ)  պինդ   մնացորդ   կստացվի  32,4գ   կալցիումի  հիդրոկարբոնատը

        1000 ^OC   մինչև  հաստատուն   զանգված  շիկացնելիս.

      1)  1,12                                   2)  5,6                                        3)  11,2                                   4)   20

30. Համապատասխանեցրեք ռեակցիայի  տեսակը, հավասարման  ձախ մասի  ուրվագիրը  

       և  վերջանյութի  կամ  վերջանյութերից  մեկի  բնորոշ  հատկանիշը.

Ռեակցիայի  տեսակ	Հավասրման  ուրվագիր	Վերջանյութի  հատկանիշ
ա)  Միացման բ)  Քայքայման գ)  Տեղակալման դ) Փոխանակման	1) CuO + HNO3 —> 2) KClO3 MnO2 > 3) CaCO3 + CO2 + H2O—> 4) Cu + AgNO3 —>	Ա) մետաղ Բ) աղ (կապույտ լուծույթ) Գ) գազ Դ) թթվային  աղ

Ո՞ր  շարքի  բոլոր  պատասխաններն  են  ճիշտ.

       1)  ա3Դ, բ2Գ, գ4Ա, դ1Բ                                                 3) ա1Բ, բ3Գ, գ4Բ, դ3Դ                         

      2)  ա3Դ, բ2Գ, գ1Ա, դ1Բ                                                 4) ա3Գ, բ2Գ, գ4Ա, դ1Բ 

31. Համապատասխանեցրեք օքսիդի  և  նրա  հիդրատի  օրթո-ձևի  քիմիական  բանաձևը.

Օքսիդի  բանաձև	Հիդրատի  օրթո-ձևի  բանաձև
ա)  SiO2 բ)  Al2O3 գ)  P2O5	1) H2SiO3       2) H3AlO3       3) H4SiO4       4) H3PO4       5) HAlO2       6) HPO3

Ո՞ր  շարքի    բոլոր   պատասխաններն  են  ճիշտ.

1)ա3, բ2, գ4         2)  ա3, բ5, գ6                    3)  ա1, բ5, գ4                   4)  ա1, բ2, գ6

32. Ֆոսֆորի(V) օքսիդի  21,3 գ  նմուշը լուծել  են   336,7 մլ տաք  ջրում, ստացված  լուծույթը   

բաժանել  են  երկու  մասի` 1:2  զանգվածային  հարաբերությամբ:  Ստացված   երկու լուծույթներին  ավելացրել  են  8-ական  գրամ  չոր  նատրիումի հիդրօքսիդ, իսկ  փոքր զանգված   ունեցող  լուծույթին`  նաև   7,1 գ   P₂O₅: 

32 ա).  Որքա՞ն  է  աղի  զանգվածը(գ) փոքր  զանգված  ունեցող  լուծույթում.

      1)  48                                        2)  24                                  3)  12                              4)  36

32 բ)  Որքա՞ն  է  աղի  զանգվածային  բաժինը (%)  մեծ  զանգված  ունեցող  լուծույթում.

            1)  10                                       2)  20                                  3)  5                                  4)  30 

33. Տրված է  հետևյալ   Me(NO₃)_n  —› MeO + NO₂ + O₂ռեակցիայի  հավասարման    

        ուրվագիրը.    

 33 ա)  ո՞ր  շարքի  մետաղների  նիտրատներն  են  քայքայվում  ըստ  այդ

       ուրվագրի.      1)  Na, K, Mg                                          3)  Ca, Ba, Mg

                                   2)   Cu, Pb, Zn                                        4)   Au, Hg, Ag

33 բ)  որքա՞ն  է  երկաթի(III)  նիտրատի ջերմային  քայքայումից  ստացվող  գազային

խառնուրդ   հարաբերական  խտությունն  ըստ  հելիումի.

1)  10,8                                         2)  22,22                           3)  33,33                                4)  16,2

34. Կարմիր երկաթաքարը պարունակում է 78 % զանգվածային բաժնով երկաթի օքսիդներից մեկը:

34 ա)  Ո՞րն է  այդ  օքսիդի  բանաձևը, եթե նրանում երկաթ տարրի զանգվածային    բաժինը  70 %  է. 

               1) Fe₂O₃                                   2)  Fe₃O₄                            3)   FeO                                       4)   FeO₃

 34 բ)  96%  զանգվածային  բաժնով  երկաթ  պարունակող 5 կգ համաձուլվաձք  ստանալու

            համար  ի՞նչ   զանգվածով (կգ) Fe₂O₃ է անհրաժեշտ.

1) 19,2                                    2)   6,86                             3) 4,8                                        4)  8,79

35.Նատրիումի և  կալիումի  հիդրօքսիդների  հավասար  զանգվածներ  պարունակող  խառնուրդը         լուծել  են  ջրում  և  ստացված  լուծույթը  չեզոքացրել  են  ազոտական  թթվի  30,24 %  զանգվածային  բաժնով  լուծույթով:  Չեզոքացումից  հետո  լուծույթը  գոլորշիացրել  են  և  ստացել  նիտրատների  22 գ  խառնուրդ:

      Հաստատե’ք  կամ  հերքե’ք  պնդումների  ճշմարտացիությունը  խնդրի  վերաբերյալ.

1. Կալիումի հիդրօքսիդի  զանգվածը  ելային  խառնուրդում  5,6 գ է:
2. Նատրիումի հիդրօքսիդի  նյութաքանակը  փոքր  է  կալիումի  հիդրօքսիդի  նյութաքանակից:
3. Նատրիում տարրի  զանգվածը  աղերի  խառնուրդում  3,22 գ  է:
4. Նիտրատների գումարային  նյութաքանակը  0,2 մոլ  է:
5. Ծախսված ազոտական  թթվի  լուծույթի  զանգվածը  50 գ  է:
6. Նատրիումի նիտրատի զանգվածը կալիումի նիտրատի զանգվածից մեծ  է 1,4 գ-ով:

	1	2	3	4	5	6
Ճիշտ  է		O	O
սխալ  է				O
չգիտեմ	O				O	O

36. Սենյակային ջերմաստիճանում սնդիկը  միանում  է  պինդ  ագրեգատային  վիճակում

գտնվող  ոչմետաղի  հետ`  առաջացնելով  ոչմետաղ  տարրի  50%  մոլային  և  13,734%  զանգվածային  բաժիններով  միացություն: Որքա՞ն  է  միացության  հարաբերական  մոլեկուլային  զանգվածը….

Mr = 233

37.       29 ,4 % զանգվածային  բաժնով  ֆոսֆորական  թթվի  լուծույթին  ավելացրել  են  35,5 գ

        ֆոսֆորի (V) օքսիդ:  Ստացված  լուծույթի  107,1գ  նմուշի  լրիվ   չեզոքացման   համար

        պահանջվել  է  30%  զանդվածային   բաժնով   նատրիումի  հիդրօքսիդի 128 մլ (ρ=1,25

        գ/սմ³) լուծույթ:  Քանի՞  գրամ   ֆոսֆորական  թթվի  լուծույթ  է  վերցվել….

m(լուծ) = 333,3

 38.      Որքա՞ն է  ազոտ  տարր  պարունակող  X₁, X₂  և  X₃  նյութերի  մոլային  զանգվածների (գ/մոլ)  գումարը   փոխարկումների  հետևյալ  շղթայում.

Ba(0,21 մոլ)   ^{N2(ավելցուկ}_)  ˃   X₁   ^{H2O(ավելցուկ)}  _˃  X₂(_գազ)   ^{0,42մոլH3PO4} _˃  X₃ -???

39.  Տաքացման պայմաններում որոշակի զանգվածով ֆոսֆորի(V) օքսիդը  լուծել  են  612,5 գ 

     80%  զանգվածային  բաժնով  օրթոֆոսֆորական  թթվի  լուծույթում  և  ջուր  ավելացնելով    

     ստացել  9  մոլ  օրթոֆոսֆորական  թթու  պարունակող  լուծույթ:   

39 ա)  Ի՞նչ  զանգվածով (գ) ֆոսֆոր պետք  է  այրել  վերցրած  զանգվածով ֆոսֆորի(V) օքսիդ

           ստանալու  համար….

39 բ)  Ի՞նչ  զանգվածով (գ) նատրիումի  հիդրօքսիդ կպահանջվի  ստացված  թթուն

           չեզոքացնելու  համար…..

40.   Հետևյալ շարքի` NH₄HCO₃,  NH₄NO₃,  Al₂O₃,  ZnCl₂,  Zn(OH)₂   նյութերի  մի  մասը փոխազդում   է  և՛ աղաթթվի,  և՛  նատրիումի  հիդրօքսիդի  ջրային  լուծույթի  հետ:

     40 ա)  Որքա՞ն   է  ընտրված  նյութերի  մոլային   զանգվածների  գումարը – 295

      40 բ)   Որքա՞ն  է փոխանակման   ռեակցիաների   ընթացքում  ստացված  գազային նյութերի

        մեկական  մոլեկուլներում  կովալենտային   կապերի   գումարային  թիվը….

41.   Երկաթի(III) քլորիդի  որոշակի  զանգվածում  քլորի  ատոմների  թիվը   3,612 · 10²²  է:

41 ա)  Որքա՞ն  է  տրված  աղի  զանգվածը(մգ) – 9750մգ

 41 բ)  Ի՞նչ  զանգվածով (մգ) երկաթի(II)  քլորիդ կառաջանա   ջրային  լուծույթում      

      երկաթի(III)  քլորիդի   ավելցուկով  վերցրած  մետաղական  երկաթի    

      փոխազդեցությունից….

42.Ծծմբական և  ազոտական  թթուներ  պարունակող  945 գ  զանգվածով  ջրային  լուծույթին      ավելցուկով  բարիումի  քլորիդ  ավելացնելիս  անջատվել  է  116,5 գ նստվածք: Նստվածքի  անջատումից  հետո  մնացած  լուծույթը  չեզոքացնելու  համար  ծախսվել  է  100  գ նատրիումի   հիդրօքսիդ:

42 ա)  Որքա՞ն  է  ազոտական  թթվի  զանգվածային  բաժինը (%) ելային  լուծույթում….

42 բ)   Որքա՞ն  է  ելային  լուծույթում  ծծմբական  թթվի  զանգվածը (գ)….

43.      Ազոտի (IV) և (II) օքսիդների  16,8 լ (ն.պ.)  խառնուրդին  որոշակի  ծավալով  օդ  ավելացնելիս  ստացվել  է  38,8 գ/մոլ  միջին  մոլային  զանգվածով  երկու  գազի  խառնուրդ: Հաստատե’ք  կամ հերքե’ք  պնդումների  ճշմարտացիությունը  խնդրի  վերաբերյալ.

1. Ավելացրած օդի  ծավալը  14 լ է:
2. Ազոտի(II) օքսիդի  մոլային  բաժինը  օքսիդների  ելային  խառնուրդում  0,5 մոլ  է:
3. Նատրիումի հիդրօքսիդի  ավելցուկ  պարունակող  լուծույթի  մեջ  նոր  գազային  խառնուրդն           անցկացնելիս  11,2 լ  գազ  չի  կլանվել:
4. Նատրիումի հիդրօքսիդի  լուծույթի  մեջ նոր  գազային  խառնուրդն անցկացնելիս  լուծույթի զանգվածն  ավելացել  է  34,5 գրամով:
5. Օքսիդների ելային  խառնուրդում  թթվածնի  ատոմների  թիվը  1,9  անգամ  մեծ  է  ազոտի  ատոմների  թվից:
6. Օքսիդների ելային  խառնուրդին    35լ   օդ  ավելացնելիս  և  ստացված  գազային  խառնուրդը          բավարար  քանակով  կալիումի  հիդրօքսիդ  պարունակող  լուծույթի  մեջ  անցկացնելիս  կառաջանա  75,75 գ  զանգվածով  մեկ  նյութ:

	1	2	3	4	5	6
Ճիշտ  է	O			O
սխալ  է		O			O
չգիտեմ			O			O

 44.     Տարրի RO₂  բանաձևով  օքսիդում  թթվածնի  զանգվածային  բաժինը  72,73 %  է:

44 ա)  Որքա՞ն  է  այդ  տարրի  կարգաթիվը – 6

44 բ)  Որքա՞ն  է  շիկացած  ածխի  հետ   RO₂  օքսիդի  լրիվ  փոխազդեցությունից  գոյացող  նյութի

          հարաբերական  մոլեկուլային  զանդվածը – Mr(CO₃)60

44 գ)  Որքա՞ն  է   RO₂  օքսիդի  մեկ  մոլի  հետ  փոխազդած  կալիումի  հիդրօքսիդի 28 % զանգ-

վածային  բաժնով  լուծույթի  առավելագույն  զանգվածը….

45.       Ցինկի և  ցինկի  օքսիդի  որոշակի  զանգվածով  խառնուրդը  մշակել  են  ավելցուկով

        վերցրած   աղաթթվով:  Ստացված  լուծույթը  գոլորշացնելիս  մնացել  է  4,08 գ պինդ   

        մնացորդ:  Փոխանակման    ռեակցիայում  ծախսված  քլորաջրածնի  քանակը  երկու    

        անգամ  մեծ  է  տեղակալման  ռեակցիայում  ծախսվածից:

45 ա)   Որոշեք   ելային  խառնուրդի  զանգվածը (մգ)…

45 բ)   Ի՞նչ  ծավալով (մլ, ն.պ.) գազ  է  անջատվել…

45 գ)  Որքա՞ն  է  ցինկ  տարրի  մոլային  բաժինը (%) ելային  խառնուրդում…

 46.   Որոշակի զանգվածով արծաթի և 50%  զանգվածային բաժնով  ազոտական  թթվի                        174,6 գ  լուծույթի  փոխազդեցությունից  անջատվել  է  8,96 լ ծավալով  երկու  օքսիդների  1,875 գ/լ    խտությամբ  խառնուրդ:

 46 ա) Որքա՞ն է ծախսված ազոտական թթվի լուծույթի քանակը (մոլ) – 2,76

46 բ)  Որքա՞ն  է  փոքր  մոլային  զանգվածով  օքսիդի  զանգվածը (գ) գազերի  խառնուրդում…

46 գ)  Որքա՞ն  է  ստացված  արծաթի  նիտրատի  զանգվածը (գ)…

47.  Ծծմբական թթվի  880 գ  ջրային  լուծույթին,  որում  թթվի  մոլային  բաժինը  5 %  է, ավելացրել  են  քանակապես  փոխազդելու համար  անհրաժեշտ  զանգվածով բարիումի

երկհիդրոֆոսֆատի 26,48 %  զանգվածային  բաժնով  լուծույթ: Նստվածքն  առանձնացնելուց  հետո  ստացված  լուծույթին  ավելացրել  են  30 % զանգվածային  բաժնով  նատրիումի  հիդրօքսիդի  800 գ  լուծույթ  և  ստացել  նոր  լուծույթ: 

47 ա)  Որքա՞ն  է վերցրած  լուծույթում  ծծմբական  թթվի  զանգվածը (գ)…

47 բ)   Որքա՞ն  է  բարիումի  երկհիդրոֆոսֆատի լուծույթի  զանգվածը (գ)…

 47 գ)  Որքա՞ն  է  վերջնական  լուծույթում  լուծված  նյութերի  զանգվածների  գումարը….

48. Որոշակի ծավալով  ազոտի(II) օքսիդին  ավելացրել  են  այնքան  թթվածին, որ  դրանց  ատոմների   թիվը  3  անգամ  գերազանցել  է  ազոտի  ատոմների  թիվը:  Ստացված  գազային  խառնուրդն  անցկացրել  են  20%  զանգվածային  բաժնով  նատրիումի  հիդրօքսիդի  700 գ  լուծույթով  և  ստացել  212,5 գ աղ:  Այնուհետև  լուծույթին  ավելացրել  են  165 գ  ջուր:

 48 ա)  Որքա՞ն  է ազոտի(II) օքսիդի  ծավալը(լ,ն.պ.)….

48 բ)  Ավելացրած  թթվածնի  ո՞ր  մասն  է (%)  ծախսվել…

48  գ)  Որքա՞ն  է  ալկալու  զանգվածային  բաժինը(%) վերջնական  լուծույթում…

49.   Պղնձի(II), երկաթի(II) և  ալյումինի  օքսիդների մեկ  մոլ  խառնուրդի և  անհրաժեշտ

        քանակությամբ  36,75%  զանգվածային  բաժնով  ծծմբական  թթվի  320 գ լուծույթի  

       փոխազդեցությունից  ստացվել է  աղերի  խառնուրդ: Այդ  խառնուրդի  և  ավելցուկով  

      վերցրած 6,5 մոլ/լ  կոնցենտրացիայով  նատրիումի  հիդրօքսիդի լուծույթի            (ρ=1,255 գ/մլ)   փոխազդեցությունից  ստացված լուծույթը նստվածքի հետ միասին  օդում  թողնելիս    կլանել  է  2,24 լ (ն.պ.) թթվածին:  Հաստատեք   կամ   հերքեք  պնդումների  

       ճշմարտացիությունը  խնդրի  վերաբերյալ.

1. Օքսիդների ելային  խառնուրդի  զանգվածը  79 գ է:
2. Օքսիդների խառնուրդում պղնձի(II) օքսիդի  մոլային  բաժինը 50% է:
3. Ծախսված նատրիումի  հիդրօքսիդի  լուծույթի  զանգվածը 502 գ է:
4. Ալկալու փոխազդեցությունից  ստացված  նստվածքի  զանգվածը 105 գ է:
5. Ստացված փոքր մոլային զանգվածով սուլֆատի զանգվածային բաժինը  լուծույթում 2% է:                                                                             

      6)   Օդի  թթվածնով  օքսիդացման  արգասիքի  զանգվածը  42,8 գ է:

	1	2	3	4	5	6
Ճիշտ  է	O			O		O
սխալ  է		O			O
չգիտեմ			O

Աղեր

Աղեր կոչվում են այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի կատիոններից և որևէ թթվային մնացորդի անիոններից։

Աղերի տեսակները -աղերը դասակարգում են հետևյալ տեսակների․

1. Միջին (նորմալ) կամ չեզոք աղեր՝ թթուների կազմի մեջ եղած ջրածնի բոլոր ատոմները տեղակալված են մետաղի ատոմներով (Na₂CO₃, K₃PO₄)
2. Թթու աղեր՝ ջրածնի ատոմները մասամբ են տեղակալված մետաղի ատոմներով: Թթու աղեր առաջացնում են եռհիմն և բարցր հիմնայնություն ունեցող թթուները (NaHCO₃, K₂HPO₄, NaH₂PO₄)։ Նրանք առաջանում են, երբ չեզոքացումը լրիվ չի տեղի ունենում (այսինքն միջավայրում կամ հիմքը քիչ է, կամ թթուն է շատ)։
3. Հիմնային աղեր – առաջացնում են երկու և ավելի թթվայնություն ունեցող հիմքերը, երբ հիմքի բաղադրության մեջ գտնվող ոչ բոլոր հիդրօքսո (OH^–) խմբերն են դուրս մղվում թթվի թթվային մնացորդի կողմից ((CuOH)₂CO₃ – պղնձի (II) հիդրօքսոկարբոնատ, մալաքիտ)։ Նրանք առաջանում են, երբ միջավայրում կամ հիմքն է ավելցուկով լինում, կամ թթվուն՝ պակասորդով։
4. Կրկնակի աղեր – կազմված են երկու տարբեր կատիոններից (KAl(SO₄)₂·12 H₂O)
5. Խառը աղեր – կազմված են երկու տարբեր անիոններից (Ca(OCl)Cl – կալցիումի քլորիդ – հիպոքլորիտ – քլորակիր)
6. Կոմպլեկսային աղեր(համալիր աղեր) – NH₄Cl(ամոնիումի քլորիդ)

Աղերի անվանակարգում․

Թթվածնավոր աղերի անվանակարգ.

Աղերի անվանումները կազմվում է նշելով մետաղի կատիոնի անունը և թթվային մնացորդի անունը։

Թթվածին պարունակող թթվային մանացորդին ավելացնում ենք -ատ վրջածանցը․

CO₃^2- —կարբոնատ

GeO₃^2- — գերմանատ

Եթե թթվածնավոր թթուն ունի օքսիդացման երկու աստիճան, ապա ավելի բարձր օքսիդացման աստիճան ունեցող թթվային մնացորդին ավելացնում են -ատ ածանցը, իսկ ցածր օքսիդացման աստիճան ունեցողին՝ -իտ ածանցը․

SO₄^2- —սուլֆատ

SO₃^2- —սուլֆիտ

Եթե տարրը կարող է ունենալ օքսիդացման երեք աստիճաններ, ապա ամենաբարձր, միջին և ցածր օքսիդացման աստիճանների անվանումները համապատասխանաբար տալիս ենք –ատ, –իտ ածանցները․

NO₃^– — նիտրատ

NO₂^– — նիտրիտ

Կարող են լինել չորս օքսիդացման աստիճան ունեցող տարրեր, որոնք ամենաբարձր օքսիդացման աստիճան ունեցողը ստանում է պեր– նախածանցը և –ատ ածանցը, հաջորդը՝ ըստ օքսիդացման աստիճանի նվազման՝ –ատ, –իտ, հիպո– նախանծանց և –իտ ածանց․

ClO₄^– — պերքլորատ

ClO₃^– — քլորատ

ClO₂^– — քլորիտ

ClO^– —հիպոքլորիտ

Կատիոնների անվանումները համընկնում են տարրերի անվանումների հետ, որոնցից նրանք ձևավորվում են, իսկ անհրաժեշտության դեպքում նշվում է նաև ատոմների քանակը (սնդիկի(2+) կատիոն (Hg₂²⁺), մկնդեղի (2+) կատիոն (As₄²⁺)) և թթվայնության աստիճանը, եթե այն փոփոխական է։

Թթու աղերը անվանելիս անիոնին ավելանում է հիդրո– նախածանցը: Եթե անիոնին կարող է միանալ մեկ ատոմից ավել ջրածին, ապա անունը կարդալիս ավելացնում են դիհիդրո– նախածանցը (NaHCO₃– նատրումի հիդրոկարբոնատ, NaH₂PO₄ – նատրիումի դիհիդրոֆոսֆատ): Հիմնային աղերի անվանումները կարդալու համար օգտագործում են հիդրօքսո– նախածանցը (FeOHNO₃– երկաթի (II) հիդրօքսոնիտրատ), Fe(OH)₂NO₃ – երկաթի (III) դիհիդրոհիդրօքսոնիտրատ)

Անթթվածին թթուներից առաջացած աղերի անվանակարգ․

Անթթվածին թթուների աղերը անվանելիս նշում են մետաղի կատիոնի անունը և թթվային մնացորդը –իդ վերջածանցով:

Հալոգենիդների անվանումները կազմվում են կատիոնի և հալոգենի անվանումից –իդ ածանց ավելացնելով (NaBr՝ նարիումի բրոմիդ, SF₆՝ ծծմբի ֆտորիդ կամ ծծմբի հեքսաֆտորիդ, Fe(CN)₂– երկաթի (II) ցիանիդ, AgNCS- արծաթի (I) թիոցիանիդ):

Հալկոգենները, որոնք իրենց մեջ պարունակում են ծծմբի, սելենի և տելուրի անիոններ, անվանում են համապատասխանաբար սուլֆիդներ, սելենիդներ, տելուրիդներ: Ծծմբաջրածինը և սելենաջրածինը կարող են առաջացնել թթու աղեր, որոնք համաատասխանաբար կոչվում են հիդրոսուլֆիդներ և հիդրոսելենիդներ (ZnS- ցինկի սուլֆիդ, SiS₂– սիլիցիումի դիսուլֆիդ, NaHS-նատրիումի հիդրոսուլֆիդ): Կրկնակի սուլֆիդները անվանելու համար նշում են երկու կատիոնն էլ գծիկի միջոցով՝ (FeCu)S₂– երկաթի-պղնձի դիսուլֆիդ։

Ստացման եղանակները – Գոյություն ունի աղերի ստացման տարբեր եղանակներ

Թթուների և մետաղների, հիմնային, երկդիմի մետաղների օքսիդների փոխազդեցությամբ․

• Թթվային օքսիդների և ալկալիական, հիմնային, երկդիմի օքսիդների փոխազդեցությամբ․

• Աղերի և թթուների փոխազդեցությամբ, եթե դրանք կարող են դուրս մղել փոխազդեցության մեջ մտած աղի մետաղին․

• Պարզ նյութերի փոխազդեղությամբ․

• Հիմքերի և ոչ մետաղների փոխազդեցությամբ, օրինակ հալոգենիդների․

Քիմիական հատկություններ – Քիմիական հատկությունները պայմանավորված են նրա մեջ մտնող կատիոնի և անիոնի հատկություններով:

Աղերը փոխազդում են թթուների և հիմքերի հետ, եթե ռեակցիայի արդյունքում առաջանում է նյութ, որը դուրս է գալիս ռեակցիայի միջավայրից (նստվածք, գազ, թույլ էլեկրոլիտ, օրինակ ջուր)

Աղերը փոխազդում են մետաղների հետ, եթե մետաղը գտնվում է աղի մեջ մտնող մետաղից վերև մետաղների ակտիվության շարքում

Աղերը փոխազդում են նաև միմյանց հետ, եթե ստացված նյութերից մեկը դուրս է գալիս ռեակցիայի միջավայրից (առաջանում է նստվածք, գազ կամ ջուր)։ Այդ ռեակցիաները կարող են տեղի ունենալ ռեագենտի օքսիդացման աստիճանի փոփոխությամբ

Որոշ աղեր տաքացման դեպքում քայքայվում են

My term review

Hello. I learnեd a lot of interesting things, and knew many news in this year. In English we have done a lot of exercises and have read many texts and from these I wish to present you this essay. It liked me very much, because it refers to today. I have written about my feeling, haw I feel me now after war.

Also I have done the following exercises.

Test

Hometask. 14.12

Դեկտեմբերի 7-13. Գործնական քերականություն

5. Արտագրե՛լ նախադասությունները՝ փակագծերում տրված
բայերը անհրաժեշտ քերականական ձևերով գրելով համապատասխան տեղերում։
1. Մայր մտնող արևի ճառագայթները ոսկևորել էին ամեն ինչ, և մի կախարդող
տեսարան էր ստեղծվել, որով հիանում էին հյուրանոցի պատշգամբները ելած զբոսաշրջիկները։
(հիանալ, ոսկևորել, ստեղծել)
2. Արդեն բացվել են պարտեզի ծաղիկները, և հեռվից նայելիս թվում է, թե մի նախշուն
գորգ է բացել պատշգամբի առջև փռված այդ հողակտորը։ (թվալ, ծածկել, բացել)
3. Ցանկապատի հետևում երևում է մի տուն. նրա բակում արևածաղիկներ են աճում,
որոնք, իրենց գեղեցիկ գլուխները բարձր պահած, կարծես ժպտում են անցորդներին։
(ժպտալ, երևալ, աճել)
4. Մենք մեքենայի միջից անշարժ նայում էինք ճամփեզրի մոտակա սյունին նստած
արագիլին, մինչև որ նա տեղից պոկվեց և թևերը ծանր-ծանր թափահարելով՝ թռավ դեպի
մոտակա ճահիճները։ (թռչել, պոկել, նայել)
5. Առաջարկը միաձայն ընդունվեց, և հաջորդ օրվանից բոլորը սկսեցին աշխատանքի գալ
մեկ ժամ շուտ, որպեսզի կարողանան ժամանակին ավարտել պատվերի կատարումը։
(սկսել, ընդունել, կարողանալ)
6. Ընթացող գնացքի լուսամուտից երևում էին մոտակա բնակավայրերի լույսերը,
որոնք մի պահ անհետանում էին թանձրացող խավարում, ապա առկայծում։
(երևալ, անհետանալ, առկայծել)
7. Հանգստյան տան բակում մարդիկ զբոսնում էին, երեխաները, ճոճանակների վրա
նստած օրորվում, իսկ մեղմ քամին բերում էր մոտակա սարերի զովությունը։
(օրորել, զբոնել, բերել)
8. Վարպետը անջատեց հաստոցը, վերցրեց նոր պատրաստած դետալը և համեմատեց գծագրի
հետ՝ երբեմն ինչ-որ չափումներ անելով։ (վերցնել, անջատել, համեմատել)
9. Դաշնակահարի մատները սահեցին ստեղների վրայով, և դահլիճը ողողվեց
հոգեպարար մի երաժշտությամբ, որն ալեկոծում էր ունկնդիրների հոգիները։
(ալեկոծել, ողողել, սահել)
10. Ճամփեզրի խոտերի միջից հանկարծ մի աղվես հայտնվեց, որն անցավ ճանապարհի
մյուս կողմն ու անհետացավ թփուտներում։ (անցնել, անհետանալ, հայտնվել)

6. Դո՛ւրս գրել դիմավոր բայերը և որոշե՛լ եղանակը,
ժամանակաձևը, թիվը, դեմքը, սեռը, կազմությունը և խոնարհումը։
Լուսամփոփը հանկարծ շողաց,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Ծառը խշշաց, ճյուղը դողաց,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Առուն փախավ խոխոջալով,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի,
Ծածկվեց լուսնյակն ամպի շալով,
Եվ ես հանկարծ քեզ հիշեցի։
Դու ինչո՞ւ ես լցվել այդպես
Աշխարհով մեկ,
Դու ինչո՞ւ ես այդպես անհուն
Ու անեզերք։

շողաց – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; երրորդ դեմք ; ներգործական ; պարզ ; հաստատական։

հիշեցի – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; առաջին դեմք ; ներգործական ; պարզ ; հաստատական։

խշշաց – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; երրորդ դեմք ; ներգործական ; պարզ ; հաստատական։

դողաց – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; երրորդ դեմք ; ներգործական ; պարզ ; հաստատական։

փախավ – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; երրորդ դեմք ; ներգործական ; պարզ ; հաստատական։

ծածկվեց – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; երրորդ դեմք ; կրավորական ; ածանցավոր ; հաստատական։

լցվել – սահմանական ; անցյալ ; եզակի թիվ ; երրորդ դեմք ; կրավորական ; ածանցավոր ; հաստատական։

Hometask. 14.12

Գործնական քերականություն Դեկտեմբերի 1-7

1. Դո՛ւրս գրել անկախ դերբայները (նաև հոլովված ձևերը),
որոշե՛լ խոնարհումը (ե, ա) և կազմությունը (պարզ, ածանցավոր)։
1. Գիլլիի եղեգնուտներում շրջելիս երեսնական թվականներին ես էլ եմ հանդիպել հավալուսնի բների։ Լողալով շարժվող մի կղզյակի վրա եղեգների և ջրային
բույսերի անճոռնի կույտեր կային, որոնց վրա ես տեսա այդ թռչուններին՝ անշարժ
նստած, ահագին կտուցները հնարավորին չափ ներս քաշած և ծայրերը հենած
բլրակի պռնկին։ Չկարողացա մոտենալ, ուստի և թխսկանները իրենց բները թողնելու փորձ չարին։

շրջելիս – ե խոնարհում ; պարզ․

շարժվող – ե խոնարհում ; պարզ․

նստած – ե խոնարհում ; պարզ․

քաշած – ե խոնարհում ; պարզ․

հենած – ե խոնարհում ; պարզ․

2. Հավալուսնը ջրի մեջ սուզվելու սովորություն չունի, ուստի որսին դեպի ափ
քշելիս ձկների մի մասը հատակով ետ է փախչում դեպի ջրի խորքը։ Այդ բանը
բնազդով «գիտեն» հավալուսնները, ուստի հաճախ իրենց որսորդությանը ընկերացնում են ձկնկուլներին, որոնք, ինչպես հայտնի է, հիանալի սուզվել գիտեն։ Այդ
դեպքում ստացվում է խելացի կազմակերպված որս. Հավալուսնները ջրի վերին
շերտից քշում են ձկներին դեպի ափ, իսկ ձկնկուլները սուզվում և հատակով են
շարժվում դեպի ծանծաղուտը։

քշելիս – ե խոնարհում ; պարզ․

սուզվել – ե խոնարհում ; պարզ․

2. Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ ածանցավոր բայը։
1. որոնել, թոշնել, տոնել, իջնել
2. զբոսնել, հայտնել, տեսնել, ձոնել
3. օթևանել, հորինել, հիմնել, ելնել
4. հասնել, մթնել, մեկնել, դեղնել
5. զանազանել, խթանել, անվանել, հագնել
6. ճանաչել, զեղչել, փախչել, կանչել
7. թռչել, շնչել, գոչել, հնչել
8. կոչել, կորչել, շառաչել, կանաչել
9. եզրապատել, կոտրատել, ընդհատել, վանկատել
10.կարոտել, կավճոտել, ցատկոտել, փոշոտել

3. Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ այն բայը, որը կրավորական ածանց չունի։
1. կոտրվել, գրվել, ծարավել, հաղորդվել
2. սոսնձվել, սեղմվել, ներկվել, գրավել
3. խորովել, վաճառվել, գնահատվել, կրճատվել
4. շարվել, տպագրվել, բղավել, մթերվել
5. գլորվել, գովել, ձևավորվել, միավորվել

4․Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ նշված սեռի բայը։
1. ներգործական – նիրհել, ցատկել, նկարել, ձգտել
2. ներգործական – խարխափել, բաշխել, զբոսնել, հիանալ
3. ներգործական – սայթաքել, մրսել, շտապել, ստուգել
4. չեզոք – զարդարել, նախորդել, շաղախել, ձուլել
5. չեզոք – ընդգծել, փոփոխել, կուտակել, փայլել
6. չեզոք – ուղղել, թողարկել, ցատկել, հղկել
6. կրավորական – գրավել, սղոցվել, բղավել, խռովել
7. կրավորական – վրդովել, նզովել, հոլովել, վաճառվել
8. կրավորական – կռավել, բովել, ճշգրտվել, թոթովել

Ալ․Շիրվանզադե «Արտիստը»

Լևոնին բնութագրող հատվածներ։

Անծանոթը հենց առաջին վայրկյանից գրավեց ուշադրությունս: Ես դիտեցի նրան: Մոտ 16—17 տարեկան մի պատանի էր, նիհար, գունատ դեմքով, կուրծքը փոքր—ինչ ներս ընկած: Հագած էր մուգ կապտագույն գոտևոր, կարճ բաճկոն, որի կուրծքը զարդարված էր ասրյա խաչաձև ծոպերով և նույն գույնի նեղ վարտիք: Ձեռքին բռնած էր մի կակուղ կանաչագույն գլխարկ` փետուրով զարդարված, նման այն գլխարկներին, որ դնում են թափառաշրջիկ հույն անդրիավաճառները կամ իտալացի երաժիշտները: Նրա դեմքի գծերը կանոնավոր էին ու նուրբ, աչքերն ունեին ինչ—որ մելամաղձիկ արտահայտություն: Դա այն երջանիկ դեմքերից էր, որոնք հենց առաջին հայացքով մարդու սրտում շարժում են համակրության զգացում:

Կավալլարոյի նկարագրությամբ․

—Նա հպարտ է ինչպես իսպանական գրանտ,— ասավ Կավալլարոն, յուր բարի աչքերը թանձր ունքերի տակից դարձնելով դեպի ինձ,— և հպարտությունը սազում է նրա հեզությանը: Սինյոր, նրա կերպարանքն ինձ միշտ հիշեցնում է իմ եղբորը: Տաղանդավոր ջութակահար էր, մեռավ քսան տարեկան հասակում թևերիս վրա:

Ստեղծագործության և ֆիլմի համեմատություն․

Իմ կարծիքող հեղինակը ավելի ճիշտ էր նկարագրել իրավիճակը և դեպքերի զարգացումը։ Ֆիլմը իհարկե ստացված է, գեղեցիկ, ժամանակաշրջանը տիպիկ նկարագրող և՛ սեթևեղող քաղաքավարության կանոններին հետևող զրույցները, և՛ սիրո արտահայտման տեսարանները։ Օրինակ ֆիլմում ավելի պարզ երևում է և՛ Կավալլոյի սիրահետությունը, ջենտլմենական պահվածքով միախառնված սիրային կոկետությունն ու Լուիզային հաճոյանալու համար ասվող խոսքերը, և՛ Լևոնի կողմից իբրև պարզ մի պատանու մաքուր սերը, որ արտահայտվում է փոքրիկ դաշտային ծաղիկների մեջ։ Բայց ֆիլմում Լուիզան ինչ-որ զգացմունք է արտահայտում Լևոնի նկատմամբ, և զուտ քաղաքավարություն ցուցաբերում Կավալլոյի հանդեպ, իսկ ստեղծագործության մեջ աղջիկն ամենևին ցույց չէր տալիս ոչ մի զգացմունք ոչ-մեկի և ոչ էլ մյուսի նկատմամբ։ Նա միայն ուրախանում էր, ոգևորված իր ճամփորդությունից խոստանում էր բոլորին նամակներ գրել և յոթ տարեկանի պետ ժպտում էր։

Ինձ դուր եկավ Շիրվանզադեի ստեղծագործությունը ավելին քան ֆիլմը։

Իսկ ինչ վերաբերվում է ընդհանուրին, իմ կարծիքը պատմվածքի մասին, ապա կասեմ որ ինձ բոլորովին դուր չեկավ վերջաբանը։ Լևոնը թուլամորթի մեկն էր, և ոչ ավելին,։ Նա պետք է սերը վերածեր ցասման և դառնար իրոք հզոր և անվանի արտիստ և ոչ թե կորչեր ու խորտակվեր ինչպես իր հայրը։ Հոր սխալից նա պետք է հետևություններ աներ, որ չարժե մի աղջկա սիրո համար խորտակել սեփական կյանքը։

Essay. Is it wise to celebrate the New Year in 2021?

It^‘s very difficult to meet 2021 year for me and my family. Last month I saw men who fights for us, who stayed without husband, brother, father. I saw men who every day has worked volunteer for helping out soldiers. Our nation lost thousands sons. They were out heroes. We olso have many wounded soldiers. And I don’t find the mean to celebrate New Year and merry christmus. Yes, I understand there are many children who doesn’t understand what’s happened. They want to celebrate New Year to sing the christmus sonys to decorate christmus tree and they want to smile and be happy. So I want this too, but I can’t. I explain my little brother why we don’t decorate christmus tree and why we anen’t going to celebrate new year.

I’m sure there are a lot of people who think us me.

We can’t be happy when our brothers captured by turkish. I can’t and you can’t.

ՁԻԱՀ-ի վիրուս։

Ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ(ՁԻԱՀ) – ինֆեկցիոն հիվանդություն՝ պայմանավորված մարդու իմունային անբավարարության վիրուսով (ՄԻԱՎ): Վարակված մարդը կարող է չնկատել ոչ մի սիմպտոմ կամ երբեմն կարող են նկատվել գրիպի նման հիվանդության սիմպտոմներ: Հիմնականում դա պայմանավորված է այն փաստով, որ հիվանդությունն երկար ժամանակ ընթանում է առանց որևէ սիմպտոմի: Հիվանդության զարգացմանը զուգընթաց ախտահարվում է իմուն համակարգը: Արդյունքում բարձրանում է այլ ինֆեկցիաների զարգացման ռիսկը, ինչպիսիք են, օրնակ` տուբերկուլյոզը կամ այլ օպորտունիստական ինֆեկցիաները, ինչպես նաև ուռուցքները, որոնք շատ հազվադեպ են ախտահարում նորմալ գործող իմունիտետով մարդկանց: Ավելի ուշ առաջանում են նկատելի սիմպտոմներ, որոնք պայմանավոված են ՁԻԱՀ-ի զարգացմամբ: Սիմպտոմների առաջացման փուլը հաճախ ուղեկցվում է քաշի կորստով:

Նշաններ և ախտանիշներ – Գոյություն ունեն ՄԻԱՎ-ի երեք գլխավոր փուլեր. սուր ինֆեկցիա, կլինիկական լռություն և ՁԻԱՀ:

Սուր ինֆեկցիա․

Սկզբնական շրջանը, որը հաջորդում է ՄԻԱՎ-ով վարակմանը, կոչվում է սուր ՄԻԱՎ, առաջնային ՄԻԱՎ կամ սուր ռետրովիրուսային սինդրոմ: Շատ անհատներ շփումից 2-4 շաբաթ անց հիվանդանում են գրիպանման կամ մոնոնուկլեոզիդային հիվանդություններով, մինչդեռ մյուսները կարող են չունենալ արտահայտված սիմպտոմներ: Սիմպտոմներ հանդիպում են դեպքերի 40-90%-ում և շատ հաճախ իրենց մեջ ներառում են տենդ, մեծ ավշային հանգույցների բորբոքում, կոկորդի բորբոքում, ցան, գլխացավ, հոգնածություն և բերանի և սեռական օրգանների բորբոքում: Ցանը, որը հանդիպում է 20-50% դեպքերում,տեղակայված է լինում, հիմնականում, որովայնի շրջանում, մակուլոպապուլյար տիպի է: Այս շրջանում, որոշ հիվանդներ ունենում են նաև օպորտունիստական (ուղեկցող) ինֆեկցիաներ: Կարող են նկատվել ստամոքս-աղիքային սիմպտոմներ, ինչպիսիք են փսխումը և լուծը: Լինում են պերիֆերիալ նեյրոպաթիաներ, որոշ դեպքերում հանդիպում է Գուիլաին-Բարի սինդրոմը: Սիմպտոմների արտահայտման ժամանակը տարբեր հիվանդների մոտ տարբեր է, սակայն հիմնականում տևում է մեկ կամ երկու շաբաթ:

Կլինիկական լռություն – Սկզբնական սիմպտոմներին հաջորդում է կլինիկական լռության շրջանը, որն այլ կերպ կոչվում է անսիմպտոմ ՄԻԱՎ կամ քրոնիկ ՄԻԱՎ: Առանց բուժման ՄԻԱՎ ինֆեկցիայի բնական պատմության երկրորդ փուլը կարող է տևել երեքից մինչև քսան տարի: Այս փուլի սկզբում չկան արտահայտված նշաններ, բայց արդեն փուլի վերջին շրջանում շատ մարդկանց մոտ հանդիպում է տենդ, քաշի անկում, ստամոքս-աղիքային համակարգի խնդիրներ և մկանային ցավեր: Մարդկանց 50-70%-ի մոտ զարգանում է նաև մշտական գեներալիզացված լիմֆադենոպաթիա, որը բնորոշվում է երեքից վեց ամիսների ընթացքում անբացատրելի, անցավ մեկից ավելի ավշային հանգույցների մեծացումով:

ՁԻԱՀ – Ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշը (ՁԻԱՀ) զարգանում է, երբ արյան մեջ CD4⁺ T բջիջների քանակը ցածր է 200 բջջից մեկ µլ-ում կամ, եթե ՄԻԱՎ-ի հետ կան ուղղեկցող ինֆեկցիոն հիվանդություններ: Յուրահատուկ բուժման բացակայութթյան դեպքում վարակվածների մոտավորապես կեսի մոտ տաս տարվա ընթացքում ձևավորվում է ՁԻԱՀ: Ընդհանուր սկզբնական պայմանները, որոնք ազդարարում են ՁԻԱՀ-ի առկայությունը պնևմոցիստային թոքաբորբն է (40%), հյուծանքը (20%) և կերակրափողի կանդիդիոզը:

Սեռական փոխանցում – Հիմնականում ՄԻԱՎ-ով վարակվում են արդեն վարակված մարդու հետ սեռական հարաբերության ժամանակ: Գլոբալ, ամենհաճախը վարակվում են հակառակ սեռերի միջև տեղի ունեցող սեռական ակտի ժամանակ։